Rouwen is een zeer persoonlijke ervaring. Iedereen verwerkt een ingrijpend verlies op zijn eigen manier en op zijn eigen tempo. Het gaat om een intens proces van afscheid nemen, zoeken, herdenken, doorvoelen, doorleven, (ver)dragen, accepteren. Het raakt aan onze fundamenten en plaatst ons voor de opdracht onszelf her uit te vinden, relaties met anderen te herformuleren en een nieuwe richting te geven aan ons leven.
Om inzicht te krijgen in de rouwervaringen van cliënten en de manier waarop zij omgaan met verlies, kunnen we gebruik maken van verschillende vragenlijsten.
Normale rouw versus gecompliceerde rouw
Om na te gaan of de rouwervaringen van een cliënt al dan niet afwijken van een te verwachten procesverloop, kan gebruik worden gemaakt van de RVL. De Rouw Verwerkingslijst peilt naar psychische symptomen, psychosomatische symptomen en gedragsveranderingen die zijn ontstaan na het overlijden van de geliefde.
Omgaan met een ingrijpende levensgebeurtenis
Het verlies van een dierbare kan iemands leven behoorlijk overhoop halen. Om te onderzoeken hoe een cliënt omgaat met ingrijpende levensgebeurtenissen, zijn verschillende vragenlijsten beschikbaar in de QIT-bibliotheek. Deze vragenlijsten gaan na wat de impact is van dergelijke gebeurtenissen op de cliënt of het bredere gezinsklimaat:
LEC-5 (Life Events Checklist voor DSM-5): zelfbeoordelingsvragenlijst voor de inventarisatie van ingrijpende en/of stressvolle gebeurtenissen.
PCL-5 (PTSS Checklist voor de DSM-5): meet in hoeverre iemand in de afgelopen maand symptomen van PTSS (volgens de DSM-5) ervaarde.
SVLK (Schok Verwerkingslijst voor Kinderen): meet posttraumatische stressreacties meten bij kinderen die een schokkende gebeurtenis hebben meegemaakt.
FACES (Family Adaptability and Cohesion Evaluation Scales): brengt het aanpassingsvermogen en de mate van cohesie van gezinnen in kaart.
Existentieel beleven
Een verlieservaring raakt ook aan de existentiële laag van ons bestaan: wat is de betekenis nog van het leven, hoe kunnen we onze toekomst vormgeven zonder onze geliefde, waar kunnen we hoop uit putten,... Rouw heeft vaak een diepgaande invloed op de levensvisie en het gevoel van zingeving van een individu. Zo kunnen tijdens een rouwproces je levensvisie, wensen, behoeftes, waarden, ideeën, prioriteiten,… veranderen. Deze existentiële thema's komen aan bod in de volgende vragenlijsten:
MLQ (Meaning in Life Questionnaire): peilt naar de betekenis die men vindt in het leven en het zoeken naar zingeving.
ECQ (Existential Concerns Questionnaire): bevraagt hoe men zich verhoudt met de bekende existentiële uitdagingen (dood, zinloosheid, schuld, sociale isolatie en identiteit).
HHI (Herth Hoop Index): meet hoop en toekomstperspectief.
SHS (Adult State Hope Scale): peilt naar hoop op verandering.
SWLS (Satisfaction with Life Scale): gaat tevredenheid in de huidige leefsituatie na.
PTGI-X (Posttraumatic Growth Inventory): gaat na in welke mate er sprake is van positieve veranderingen na confrontatie met erg stresserende en mogelijk traumatische gebeurtenissen.
Copingmechanismen
Een ander belangrijk aspect van rouw is hoe iemand omgaat met de emoties en gedachten die met het verlies gepaard gaan. Het verschil in aanpak kan een grote impact hebben op het verwerkingsproces. Ook veerkracht speelt een belangrijke rol in het rouwproces na een verlieservaring. Het kan inzicht geven in de hoe flexibel de cliënt is in het omgaan met tegenslagen en stressvolle situaties.
Tijdens een rouwproces zal een individu kracht kunnen putten uit zowel interne als externe bronnen. Het kan interessant zijn om na te gaan op welke bronnen van kracht de cliënt kan terugvallen tijdens zijn of haar rouwproces.
Om een beeld te schetsen van hoe de cliënt zich staande houdt in moeilijke tijden, kunnen er verschillende vragenlijsten worden ingezet die peilen naar de copingstrategieën en de veerkracht van de cliënt. Enkele van deze vragenlijsten zijn:
CERQ (Cognitive Emotion Regulation Questionnaire): meet de algemene cognitieve stijl en de specifieke cognitieve copingstrategieën na het meemaken van een negatieve gebeurtenis.
FIT (Flexibiliteits Index Test): bepaalt hoe men omgaat met vervelende gedachten, gevoelens en (lichamelijke) ervaringen.
P3 (Vragenlijst Palliatieve Activiteiten) brengt in kaart welke (mogelijk destructieve) activiteiten de cliënt onderneemt om stress te verminderen.
ALCOS-12 (Algemene Competentieschaal): meet in hoeverre iemand controle en regie ervaart over zijn of haar leven.
Voorbeeldrapport RVL
Voorbeeldrapport P3
Als je interesse hebt om een extra vragenlijst te laten inbouwen in QIT, neem dan contact op met ons en wij bekijken samen met de uitgeverij de mogelijkheden.
Comentarios